#I.14. imi šanš ewəʌt wǫʌti mɔś χǫ #de: Der aus dem Knie der Frau stammende mɔś-Mann #hu: Az Asszony-térdéből-lett mosz-ember 1. imeŋən-ikeŋən wǫsŋən. #de: 1. Es lebten eine Frau und ein Mann. #hu: 1. Élt egyszer egy asszony meg egy öregember. pirśa jisŋən. #de: Sie wurden alt. #hu: Megöregedtek. ewi ăn` tăjsəŋən, pŏχ ăn` tăjsəŋən. #de: Sie hatten keine Tochter (und) [hatten] keinen Sohn. #hu: Nem volt lányuk, nem volt fiuk. nǫpətʌən χŏʌam jŭpijən ewi-pŏχ ɔʌəŋən nŏməs pa ăn` tăjsəŋən. #de: Nachdem der größte Teil ihres Lebens vergangen war, dachten sie gar nicht an ein Kind. #hu: Eljárt már felettük az idő, nem gondoltak arra, hogy gyerekük lehetne. śiti wǫʌtan saχat imeʌ šaš nŏχ-pŭwʌəs. #de: Wie sie so leben, ist das Knie der Frau angeschwollen. #hu: Ahogy így éldegéltek, egyszer csak az asszonynak megdagadt a térde: atəʌ ɔʌəm ănt ŏʌ, χătəʌ ɔʌəm ănt ŏʌ, #de: Sie kann bei Tag und Nacht nicht [einen nächtlichen Schlaf, einen täglichen Schlaf] schlafen. #hu: Éjjel nem volt nyugodalma, nappal nem volt nyugodalma, ʌǫŋ`-tŭr, kaʌ`-tŭr ŭwəʌ. #de: Sie brüllt sehr laut [mit der Kehle des männlichen Götzenbildes, mit der Kehle des weiblichen Götzenbildes]. #hu: bálványok éles hangján, szellemek éles hangján üvöltött a kíntól. imŏʌtijən ikeʌ peʌa lŏpijəʌ: #de: Einmal sagt sie ihrem Mann: #hu: Így szólt végül az öreghez: „iki, šanšem wŭste! #de: „Mann, stich mein Knie durch! #hu: – Öreg, szúrd át a térdemet! mɔsəŋ mǫšem jămašik jiʌ.” #de: Vielleicht wird meine Krankheit besser." #hu: Talán jobban leszek tőle. ikeʌ ăn` ʌăŋχaʌ: #de: Der Mann will es nicht tun: #hu: De az öreg nem akarta. „mŭj wŭrən ma χănneχǫ ńŏχi kešijən wŭstəʌem?” #de: „Wie steche ich menschliches Fleisch mit einem Messer durch?" #hu: – Már hogy szúrnám emberhúsba a késemet? imeʌ śiw χǫn χǫʌən`ʌ̥. #de: Die Frau hört nicht auf ihn [wann hört die Frau dorthin?]. #hu: Az asszony bizony nem hallgatott rá. „iki, ʌŏχta tijəŋ śŏχri! #de: „Mann, wetze dein spitzes Messer! #hu: – Öreg, fend meg a hegyes kést, pǫχəʌme-pa śi šanšem!” #de: Also, stich mein Knie durch!" #hu: szúrjad csak át a térdemet! iki tijəŋ śŏχri ʌŏχtəs. #de: Der Mann wetzte sein scharfes Messer. #hu: Megfente -hát az öreg a hegyes kést, imeʌ šaš pǫχəʌməsʌe. #de: Er stach das Knie der Frau durch. #hu: átszúrta az asszony térdét. ʌij jŏkana imeʌ šaš ewəʌt kew-šǫp kim-răknəs. #de: Statt des Eiters fiel ein Stück Stein aus dem Knie der Frau heraus. #hu: Genny helyett egy kis kődarab jött ki a térdéből. ikeʌ lŏpəʌ: #de: Der Mann sagt: #hu: Mondta is az öreg: „mitra śi! #de: „Es ist wunderbar! #hu: – Ez aztán a csoda! mŭj wŭrən χănneχǫ ńŏχijən kew-šǫp enməs?” #de: Wie ist in dem menschlichen Körper [Fleisch] ein Stück Stein gewachsen?" #hu: Hogy termett kődarab az ember húsában? wantiʌəʌʌe: #de: Er betrachtet ihn: #hu: Nézegette – ,śi-kem jăm kew-šǫp ʌeśtana tăjti.' #de: `Ein so großer [guter] Stein wird für einen Wetzstein geeignet sein.' #hu: fenőkőnek való ügyes kődarabka! wŭsʌe pa sŭŋ-nŏrəma wŏśkəsʌe. #de: Er nahm ihn und warf ihn auf das Eckgestell. #hu: Fogta, és a sarokpolcra hajította. in imisaŋən jeʌi-wǫʌmətsəŋən, jeʌi-χɔʌmətsəŋən. #de: Sie lebten [begannen zu leben (und) zu schlafen] mit der Frau weiter. #hu: Tovább éltek és háltak az asszonnyal. 2. jetna jis. #de: 2. Es wurde Abend. #hu: Este lett, ʌesŋən-jaśsəŋən. #de: Sie aßen zu Abend [aßen-tranken]. #hu: megvacsoráztak. ikileʌ iʌ-ŏʌəs, imileʌ ʌetŏtʌaʌ păsana šawisəʌʌe. #de: Der Mann ging zu Bett [legte sich], die Frau ordnete die Speisen auf dem [den] Tisch. #hu: Az öreg lefeküdt, az asszony összerakta az ételt az asztalon, ʌŭw pa iʌi-ŏʌəs. #de: Sie ging auch zu Bett. #hu: és lefeküdt ő is. aʌəŋa jis, nŏχ-kiʌsəŋən. #de: Es wurde Morgen, sie standen auf. #hu: Eljött a reggel, fölkeltek. ʌet-jańśi pŏraja jis, păsanən ʌetŏtʌaʌ χɔʌ́eʌ-teʌən ăntǫm. #de: Es kam die Frühstückszeit, ihre Speisen sind vom Tisch verschwunden. #hu: Ideje lett reggelizni – hát az asztalon híre-hamva nem volt az ételnek! „iki, mŭj piś! #de: „Mann, wie sonderbar! #hu: – Öreg, ez aztán a csoda! χŏj jŏχtiʌəs? #de: Wer ist hierher gekommen? #hu: Ki járt nálunk? ʌetŏtʌəmən χŏʌ tewəmət.” #de: Man hat alle unsere Speisen gegessen" (pass.). #hu: Az ételünk mind megették. jetna jis, imi lŏpijəʌ: #de: Es wurde Abend, die Frau sagt: #hu: Este lett, azt mondja az asszony: „tăm-pŭš nemasija ʌetŏtʌəmən păsana χăjʌəʌʌam. #de: „Diesmal lasse ich unsere Speisen absichtlich auf dem [den] Tisch. #hu: – Most már szántszándékkal kinn hagyom az ételt, atəʌən ănt ŏʌti pitʌəm.” #de: Nachts werde ich nicht schlafen." #hu: éjjel meg majd lesben állok. jetna jis, iʌ-ŏʌsəŋən. #de: Es wurde Abend, sie gingen zu Bett. #hu: Éjszaka lett, lefeküdtek. ikeʌ wŏjəmsa, imileʌ werti ŏʌ. #de: Der Mann ist eingeschlafen (pass.), die Frau liegt wach. #hu: Az öreg elaludt, az asszony ébren volt. śiti ŏʌtaʌ saχat sŭŋ-nŏrəm ewəʌt ʌapət tăʌ, jaŋ tăʌ ʌŏwat χǫ-ńawrem esʌəmtəs. #de: Als sie so liegt, sprang ein sieben bis zehn Jahre alter Knabe Manns-Kind von dem Eckgestell herunter. #hu: Ahogy ott feküdt, egyszerre csak a sarokból egy hétévesforma, tízévesforma fiúcska ugrott elő. păsana χătəməs. ʌeti-jańśi ɔmsəs. #de: Er rannte zu dem Tisch und fing an zu speisen [zu essen, zu trinken]. #hu: Odaszaladt az asztalhoz, nekiesett az ételnek. ʌetŏt χŏʌ ʌesʌe, iśi nŏrməʌa χǫŋχəmtəs. #de: Er aß alle die Speisen (und) kletterte wieder aufs Eckgestell (zurück). #hu: Megette az utolsó falásig, aztán visszamászott a polcra. aʌəŋaja jis, nŏχ-kiʌsəŋən. #de: Es wurde Morgen ihrem, sie standen auf. #hu: Eljött a reggel, fölkeltek. imile ikeʌ peʌa lŏpəʌ: #de: Das Frauchen sagt ihrem Mann: #hu: Azt mondja az asszony az öregnek: „iki, ma tăm at ńawrem wan`səm. #de: „Mann, heute nacht sah ich ein Kind. #hu: – Öreg, az éjjel láttam egy gyereket. min ew-pŏχ ăn` tăjʌəmən, katəʌʌəmən!” #de: Wir haben kein Kind, erwischen wir ihn." #hu: Nekünk úgysincs fiunk, lányunk, fogjuk meg ezt! ikile lŏpəʌ: #de: Das Männchen sagt: #hu: Feleli az öreg: „aʌ rŭwema!” #de: „Quatsche nicht!" #hu: – Ugyan már, mit beszélsz! imile lŏpəʌ: #de: Das Frauchen sagt: #hu: Mondja az asszony: „năŋ kŭš wante! #de: „Schau nur selbst (du)! #hu: – Nézzed csak meg! jetna jiʌ, păsanən iśiti ʌetŏti-teʌən χăjʌem, a min ănt ŏʌʌəmən, ʌawəʌti pitʌəmən. #de: Es wird Abend, wir lassen die Speisen wieder auf dem Tisch, aber wir gehen nicht zu Bett, (sondern) werden warten. #hu: Ha beesteledik, ugyanígy étellel megrakva hagyom az asztalt, mi pedig nem alszunk, hanem szemmel tartjuk. iki năŋ tǫp katʌe, χǫn ʌeti-jańśi ɔməsəʌ.” #de: Mann, du pack ihn nur, wenn er sich zu Tische setzt, um zu speisen [zu essen, zu trinken]." #hu: Öreg, te csak akkor fogd meg, ha már leült enni-inni! jetna jis. #de: Es wurde Abend. #hu: Eljött az este. imeŋən-ikeŋən ŏʌ-lɔtəna iʌi-kerəptijəʌsəŋən, werti ŏʌʌəŋən. #de: Die Frau und der Mann legten sich aufs Bett, aber sie liegen wach. #hu: Az asszony meg az öreg lehevertek az ágyra, ébren feküdtek. imŏʌtijən at-kŭtəp kemən sŭŋ-nŏrəm ewəʌt ʌɔʌ́śi χǫ păʌatteʌən χŏʌ́śa jŏχtəm χǫ-pŏχ, χŏʌ́śa jŏχtəm wǫr`-pŏχ iʌi-esʌəmtəs. #de: Plötzlich gegen Mitternacht sprang ein [Manns-]Knabe, der irgendwoher gekommen ist, ein Fürstensohn, der irgendwoher gekommen ist, in der Größe eines stehenden Mannes, vom Eckgestell herunter. #hu: Egyszer csak éjféltájt a sarokpolcról leugrott egy álló férfi magasságú emberfi, fejedelemfi – hogy honnan jött, ki tudja? păsan χɔnəŋa šǫšəs, ʌet-jańśi ɔmsəs. #de: Er trat zu dem Tisch (und) setzte sich, um zu speisen [zu essen, zu trinken]. #hu: Odalépett az asztalhoz, leült enni-inni. imile ikeʌ năkeməsʌe: #de: Das Frauchen stieß seinen Mann an: #hu: Az asszony megbökte az öreget. „măna, katʌe!” #de: „Geh, erwische ihn!" #hu: – Eredj, fogd meg! ikile ʌɔʌ́əmtəs, in χǫ-pŏχa kŭnšeməs. #de: Das Männchen sprang auf (und) griff jetzt nach dem Manns- Knaben. #hu: Felugrott az öreg; megmarkolta a fiút. jăχa-pitsəŋən. #de: Sie wurden handgemein. #hu: Dulakodni kezdtek. ikile jǫra pitijən in χǫ-pŏχ šiŋəša χăś ɔməsʌa. #de: Wenn das Männchen die Oberhand bekam [in die Kraft geriet], versucht er den [Manns-]- Knaben [beinahe] auf die Pritsche zu setzen (pass.). #hu: Ha az öreg került felül, a fiút csaknem lenyomta az ágyra, χǫn ńawrem-χǫjəʌ jǫra jiʌ, ikile sŭŋ-nŏrəma χăś taʌʌa. #de: Wenn der [Manns-]- Knabe die Oberhand bekommt, zieht er das Männchen beinahe auf das Eckgestell (pass.). #hu: ha a fiú került felül, az öreget csaknem a sarokba vonszolta. wantəssəŋən, wantəssəŋən, aʌəŋ peʌa jiti pitəs. #de: Sie rangen und rangen, es fing an zu dämmern [gegen Morgen zu kommen]. #hu: Birkóztak, birkóztak, már hajnal felé járt az idő. in χǫ-pŏχ jeʌi-ńǫχməs: #de: Jetzt fing der [Manns-]Knabe zu reden an: #hu: Hirtelen megszólalt a fiú: „ăŋkeŋən-aśeŋən, mătajəʌ šaʌ́ werʌətən! #de: „Meine Mutter, mein Vater, wieviel plagt ihr euch ab! #hu: – Édesanyám, édesapám, mennyi bajt okoztam nektek! ma iʌi-wŏχəʌʌəm, nin χŏśana wǫʌti pitʌəm. #de: Ich steige hinab (und) werde bei euch wohnen. #hu: Most már leszállok hozzátok, köztetek élek majd. ma ninan ăn` wan`ʌtiʌti wŭćiʌsəm. #de: Ich wollte euch (meine Kraft) nicht zeigen. #hu: Nem akartam én itt az erőmet mutogatni. jɔšəŋ jɔša jŭwmaʌən, kŭrəŋ kŭra jŭwmaʌən jǫr kănši mănti wŭćiʌsəm. #de: Nachdem ich herangewachsen bin [nachdem ich in die mit Hand versehene Hand, in das mit Bein versehene Bein kam], wollte ich weggehen, um meine Kraft auf die Probe zu stellen [um Kraft zu suchen]. #hu: Ha majd a karom erős kar lesz, lábam erős láb lesz, akkor útra kelek az erőm kipróbálni. mătte mŭwəŋ-jiŋkəŋ ar ŏχəp jălań iket χănti χǫ, χănti ne ńŏχi-kašən wǫʌʌət, χănti χǫ, χănti ne ʌiʌ wŭjman wǫʌʌət. #de: Es scheint, (daß) die entfernt wohnenden [die Wasser (und) Erde (besitzenden)] jălań-Alten vom Fleisch [von der Freude des Fleisches] der ostjakischen Männer und Frauen leben (und) die ostjakischen Männer und Frauen umbringen [die Seele der ostjakischen Männer und Frauen wegnehmen]. #hu: Úgy hírlik, messzi földön-vízen sokfejű Jalany-szörnyek laknak, osztják ember húsán, osztják asszony húsán élnek, osztják embernek-asszonynak életét pusztítják. śi jɔχ piʌa jǫr kănši ʌăŋχaʌəm. #de: Mit diesem Volk will ich mich in meiner Kraft messen [die Kraft suchen]. #hu: Ezekkel akarom az erőm- összemérni. ma-ki nŏχ-pitʌəm, χănti χǫ, χănti ne wǫʌəpseʌ ʌaśkama pitəʌ.” #de: Wenn ich siege, wird das Leben der ostjakischen Männer und Frauen frei sein." #hu: Ha én találok győzni, az osztják embernek, az osztják asszonynak élete szabad lesz. imeŋən-ikeŋən nǫməssəŋən-nǫməssəŋən pa ikile lŏpijəʌ: #de: Die Frau und der Mann überlegten und überlegten es, und das Männchen sagt: #hu: A szülei csak töprengtek, csak töprengtek, végül megszólalt az öreg: „pŏχije, śi mŭwət jălań jɔχ piʌa ar jǫr mɔsəʌ. #de: „Mein Söhnchen, man braucht viel Kraft, (um) mit den jălań-Alten jener Länder (zu ringen). #hu: – Fiacskám, a Jalany-szörnyekhez bizony sok erő kell. tăm jeʌpijən ar šeŋʌəm χǫ jǫrəʌ esʌiʌsəʌʌe, neməʌtijən ăn` pitijəʌsajəw. #de: Vorher haben viele heran- gewachsene Männer ihre Kräfte verschwendet [ausgelassen], (und) wir konnten doch nicht vorwärts kommen [wir gerieten auf nichts]. #hu: Eddig is hány felnőtt férfi próbálkozott, mégsem jutottunk semmire! ʌŭkašəʌ, pŏχije, mănʌən-ki, śi mănʌən. #de: Es ist in Ordnung, mein Söhnchen, wenn du (weg)gehst, geh [gehst]. #hu: Rendben van, fiacskám, menj, ha úgy akarod! χănti χǫ, χănti ne sem-jiŋ`ʌaʌ mɔsəŋ nŏχ-sɔrʌət.” #de: Vielleicht trocknen die Tränen der ostjakischen Männer und Frauen." #hu: Az osztják ember, osztják asszony könnye lehet, hogy felszárad. in pŏχən ʌǫmətʌəs, pajəm (= pa jăm) wǫʌəm werəs. #de: Nun zog sich ihr Sohn an (und) verabschiedete sich [sagte gutes Leben]. #hu: A fiú összekészülődött, búcsút mondott. ar ŏχəp jălań iket piʌa jǫr kănši mănəs. #de: Er ging, sich mit dem vielköpfigen jălań-Alten in seiner Kraft zu messen [er ging, mit dem vielköpfigen jălań-Alten Kraft zu suchen]. #hu: Elment a sokfejű Jalanyszörnyekhez az erejét próbálni. 3. χŭw mănəs, mŭj wan mănəs, imŏʌtijən χǫʌəntijəʌəʌʌe: #de: 3. Er wanderte eine lange Zeit oder [wanderte] eine kurze Zeit, plötzlich hört er: #hu: 3. Hosszan ment-e, vagy röviden, egyszer csak hallja: saw-śăləŋ, śăləŋ sij saťʌ̥. #de: es ist eine weinende Elsternstimme [eine weinende Stimme vom Elsterweinen] zu hören. #hu: valahonnan szarkahangon síró sírás hallik. imi-šanš-ewəʌt-wǫʌti-mɔś-χǫ śiweʌ` šǫšməs. #de: Der aus dem Knie der Frau stammende [seiende] mɔś-Mann ging hin. #hu: Az Asszony-térdéből-lett mosz-ember odament. kăt ŏχəp jălań-iki wŭrsəʌ šŏma pǫrən`ti pitəs. #de: Das wŭrəs-Tier des zweiköpfigen jălań-Alten begann sich emporzubäumen. #hu: Egy kétfejű Jalany-öreg járt épp arra; víziszörny hátasa rögvest felágaskodott. jălań-iki lŏpəʌ: #de: Der jălań-Alte beginnt zu sprechen: #hu: Rászólt a Jalany-öreg: „măta wŏrak, mŭj šiwaʌəsən? #de: „Was für einen Feind, was hast du bemerkt? #hu: – Milyen ellenséget érzel? năŋ mŭj imi-šanš-ewəʌt-wǫʌti-mɔś-χǫ ăn` wan`sən? #de: Ob du wohl den aus dem Knie der Frau stammenden mɔś-Mann erblickt hast? #hu: Nem láttad még az Asszony-térdéből-lett mosz-embert? năŋ nǫməsʌən, jǫr śi.” #de: Du glaubst, er (der) ist stark." #hu: Azt hiszed tán, hogy erős? jălań-iki wŭrsəʌ ewəʌt iʌi-esʌəmtəs, mɔś-χǫ χɔnəŋa šǫšeməs. #de: Der jălań-Alte sprang von seinem wŭrəs-Tier herunter (und) trat zu dem mɔś-Mann: #hu: A Jalany-öreg leszállt a víziszörny hátasról, odalépett a mosz-ember mellé. „jǫr kănši jŏχətsən?” #de: „Bist du gekommen, um dich (mit mir) in deiner Kraft zu messen?" #hu: - Az erődet jöttél kipróbálni? „ma jǫr χǫn tăjʌəm? #de: „Ich habe keine Kraft [wann habe ich Kraft?]. #hu: – Ugyan, nincs énnekem erőm. ăʌ kăsʌəmən!” #de: Ringen wir nur um die Wette!" #hu: Csak játékból birkózzunk meg! „siri năŋ ʌɔʌ́a kewəŋ lɔt, karti lɔta! #de: „Zuerst stelle dich auf eine steinige [Stelle], eiserne Stelle! #hu: – Akkor elsőnek te állj ki a kőtérre, vastérre. ma năŋ`ti ŏχen ewəʌt wŏśχəm`ʌem!” #de: Ich streife dich nur an dem Kopf." #hu: Egy kicsikét megsimítom a fejedet. mɔś-χǫ karti lɔt, kew lɔta ʌɔʌ́əmtəs. #de: Der mɔś-Mann sprang auf eine eiserne [Stelle], steinige Stelle. #hu: A mosz-ember kiállt a vastérre, kőtérre. jălań-ikijən śiw ńɔrteməsi, ăntəp-jŏʌ măʌattija iʌi šǫjʌəs. #de: Plötzlich wurde er vom jălań-Alten niedergedrückt; er senkte sich bis zu seiner Gürtelnaht [in die Tiefe seiner Gürtelnaht] hinab. #hu: A Jalany-öreg hirtelen lenyomta – egyszeriben derékig elsüllyedt. jălań-iki śitʌən wŭrsəʌa esʌəmti wŭćiʌəs. #de: Der jălań-Alte wollte dann sein wŭrəs-Tier besteigen. #hu: Ezzel a Jalany-öreg fel is akart pattanni a víziszörny hátasra. mɔś-χǫ jeʌi-ńǫχməs: #de: Der mɔś-Mann sagte: #hu: Odaszólt neki a mosz-ember: „χŏʌta mănʌən?” #de: „Wohin gehst du?" #hu: – Hová sietsz? jălań-iki ăŋkərmaʌən mɔś-χǫ ʌŭw χɔnŋəʌən ʌɔʌ́. #de: Als der jălań-Alte zurückblickte, stand [steht] der mɔś-Mann neben ihm. #hu: Amint a Jalany-öreg hátranézett, a mosz-ember már ott állt mellette. „in năŋ pŏrajəna jis.” #de: „Jetzt ist deine Zeit gekommen!" #hu: – Most rajtad a sor! ăʌ-pa χŏti werʌa? #de: Was hilft's [wie wird es gemacht]? #hu: Mit lehetett tenni, jălań-iki karti lɔt, kew lɔta ʌɔʌ́əs. #de: Der jălań-Alte stellte sich auf eine eiserne [Stelle], steinige Stelle. #hu: a Jalany-öreg kiállt a vastérre, kőtérre. imi-šanš-ewəʌt-wǫʌti-mɔś-χǫjən ŏχ-păt〈i〉 ewəʌt kŭtərsa. #de: Der aus dem Knie der Frau stammende mɔś-Mann schlug ihm auf den Schädel (pass.). #hu: Az Asszony-térdéből-lett mosz-ember ráütött a fejére egy jót – jălań-iki ăntəp-jŏʌ wǫnta karti lɔt, kew lɔta ʌŏŋəs. #de: Der jălań-Alte versank bis zu seiner Gürtelnaht in die eiserne [Stelle], steinige Stelle hinein. #hu: nyomban derékig belesüllyedt a kőbe, a vasba. mɔś-χǫjən aʌti kešijən kăt ŏχəʌ kăt tăχija sewərməsijŋən, kăt mŭw-sŭŋa ʌăreməsijŋən. #de: Der mɔś-Mann säbelte seine beiden Köpfe mit seinem Schwert [nach zwei Stellen] (pass.), sie rollten nach zwei Ecken der Erde. #hu: A mosz-ember kardjával a szörny két fejét kétfelé levágta, két égtáj felé szétgurultak mindjárt. pa jeʌi-ńǫχməs: #de: Er sagte wieder: #hu: Meg is átkozta: „akań wenšəp neŋəŋ tǫrəm tiwtijən tăməś pŏkəś aʌ wǫs!” #de: „Zur Zeit der Geburt der weiblichen Welt mit einem Puppengesicht soll ein solches Ungeheuer nicht werden." #hu: – Ha a babaarcú szép emberi világ eljön, ne legyen több ilyen szörnyeteg! śitʌən jeʌi-šǫšməs. #de: Dann ging er weiter. #hu: Ezután még sok földet bejárt, sok vizet bejárt. 4. ar mŭw jăŋχəs, ar jiŋk jăŋχəs, χănti ne, χănti χǫ šǫkatti mir piʌa sɔtəŋ ʌaʌ́əŋ ʌaʌ́əsəs, śŏrsəŋ ʌaʌ́əŋ ʌaʌ́əsəs. #de: 4. Er durchwanderte viele Länder, viele Gewässer, er führte Krieg [hundertfache Kriege, tausendfache Kriege] gegen das ostjakische Männer und Frauen peinigende Volk. #hu: 4. Az osztják embert, osztják asszonyt pusztító szörnyeknek százával megküzdött, ezrével megküzdött. imŏʌtijən χǫʌəm ŏχəp jălań-iki jiʌ. #de: Plötzlich kommt der dreiköpfige jălań-Alte. #hu: Egyszer csak azt látja, hogy egy háromfejű Jalany-öreg jön szembe. mŏʌχa mŭj wǫs, tăm ikeʌ pa wǫn, pa jǫr. #de: Dieser Alte ist noch mächtiger (und) [noch] stärker als die früheren [früher was war]. #hu: Nagyobb is, erősebb is az előzőnél. jălań-iki wanaməti pitəs. #de: Der jălań-Alte fing an, sich zu nähern. #hu: A Jalany-öreg közeledett. wŭrsəʌ šŏma nawərti pitəs, sǫχəm ăn` wŭʌ. #de: Sein wŭrəs-Tier begann, sich emporzubäumen, es wagt [nimmt] keinen Schritt. #hu: Víziszörny hátasa felágaskodott, egy lépést sem tett tovább. jălań-iki lŏpəʌ: #de: Der jălań-Alte sagt: #hu: Rászólt a Jalany-öreg: . „jiŋkət-mŭwət jăŋχəm wŭrəs ʌǫχsem-iki, mŭjen χŏti jis? #de: „ Mein (viele) Gewässer (und) Länder durchwanderndes wŭrəs-Freundchen-Alter was ist denn passiert [was wurde]? #hu: – Földet-vizet bejárt Víziszörny barátom, ugyan mi bajod van? mŭj ewəʌ` pakənsən? #de: Warum bist du erschrocken? #hu: Mitől riadtál meg? aʌ păʌa, śit χŏti imi-šanš-ewəʌt-wǫʌti-mɔś-χǫ.” #de: Fürchte dich nicht, er [dieser] ist ja der aus dem Knie der Frau stammende mɔś-Mann." #hu: Ne félj, hisz ez csak az Asszony-térdéből-lett mosz-ember! jălań-iki wana jŏχtəs, wŭrsəʌ ewəʌt iʌ-esʌəmtəs. #de: Der jălań-Alte kam näher, sprang von seinem wŭrəs-Tier herunter. #hu: Közelebb ért a Jalany-öreg, leszállt a hátasáról. mɔś-χǫ peʌa lŏpəʌ: #de: Er sagt dem mɔś-Mann: #hu: Azt mondja a mosz-embernek: „kăsʌəmən! #de: „Ringen wir um die Wette! #hu: – Birkózzunk egyet! ăʌ-pa năŋ jǫr kăšman jăŋ`ʌən!” #de: Gewiß gehst du umher, um dich (mit anderen) in deiner Kraft zu messen." #hu: Biztos az erődet jöttél kipróbálni! „χǫn kŭš jǫr? #de: „Ich habe ja keine Kraft. [wann habe ich denn Kraft? #hu: – Ugyan már, nincs énnekem erőm! kăsʌəmən-ki, kăsʌəmən!” #de: Wenn wir ringen, laßt uns ringen!" #hu: Ha birkózunk, hát birkózzunk! jălań-ikijən imi-šanš-ewəʌt-wǫʌti-mɔś-χǫ kew lɔt, karti lɔta ʌɔńśəsi, ŏχəʌ ewəʌt ńɔrteməsi. #de: Der aus dem Knie der Frau stammende mɔś-Mann wurde von dem jălań-Alten auf eine steinige [Stelle], eiserne Stelle gestellt (und) am Kopf niedergedrückt. #hu: A Jalany-öreg kőtérre, vastérre állította a mosz-embert, megnyomta a fejét. sapəʌ wŭša kartija pa kewa ʌŏŋəʌ`sa. #de: Er wurde bis zum Hals in das Eisen und in den Stein gedrückt [gesteckt]. #hu: Rögvest nyakig belesüllyedt a vasba, a kőbe. jălań-iki wŭrsəʌa esʌəmti wŭćiʌəs. #de: Der jălań-Alte wollte sein wŭrəs-Tier besteigen. #hu: A Jalany-öreg ezzel fel is akart pattanni a víziszörny hátasra. mɔś-χǫ jeʌi-ńǫχməs: #de: Der mɔś-Mann sagte: #hu: Utánaszólt a moszember: „in năŋ pŏrajen.” #de: „Jetzt ist deine Zeit gekommen." #hu: – Most rajtad a sor! jălań-iki ăŋkərmaʌən mɔś-χǫ ʌŭw χɔnŋəʌən ʌɔʌ́. #de: Als der jălań-Alte zurückblickte, stand [steht] der mɔś-Mann neben ihm. #hu: Amint a Jalany-öreg hátranézett, a mosz-ember már ott állt mellette. śiti-ki pa śiti, jălań-iki kew lɔt, karti lɔta ʌɔʌ́əs. #de: Wenn so, dann so, der jălań-Alte stellte sich auf eine steinige [Stelle], eiserne Stelle. #hu: Ha így van, hát legyen – a Jalany-öreg kiállt a kőtérre, vastérre. mɔś-χǫjən ŏχəʌ ewəʌt ńɔrteməsi, sapəʌʌaʌ wŭša kewa pa kartija ʌŏŋəs. #de: Er wurde am Kopf von dem mɔś-Mann niedergedrückt, er versank [ging] bis zum Hals in den Stein und in das Eisen hinein. #hu: A mosz-ember megnyomta a fejét – nyakig belesüllyedt a kőbe, a vasba. mɔś-χǫ aʌti keši aʌeməs, χǫʌəm ŏχəʌ χǫʌəm tăχija sewərməsijŋən, χǫʌəm mŭw-sŭŋ peʌa ʌărkəm`sajŋən. #de: Der mɔś-Mann hob seinen Säbel auf, hieb seine drei Köpfe ab (und) rollte sie nach drei Ecken der Erde. #hu: A mosz-ember felkapta a kardját, a Jalany-öreg három fejét háromfelé levágta, három égtáj felé szétgurultak mindjárt. mɔś-χǫ śi wer jet·šəm jŭpijən ʌŭw mŭw tăχi peʌa šǫšməs. #de: Nach der Verrichtung dieser Sache machte sich der mɔś-Mann auf den Weg nach Hause. #hu: Miután ezt elvégezte, hazafelé indult. 5. χŭw mŭj wan mŭw χăjəs, χŭw mŭj wan jăŋχəs, imŏʌtijən χǫʌəntijəʌ: #de: 5. Er ließ fern oder nahegelegene Länder hinter sich, wanderte eine lange oder eine kurze Zeit, hört er einmal: #hu: 5. Hosszú utat vagy rövidet hagyott maga mögött, hosszan ment-e, vagy röviden, egyszerre csak hallja: ʌǫŋ`-tŭr, kaʌ`-tŭrən χŏjat ŭwteʌ saťʌ̥. #de: jemand heult — es ist zu hören — mit dem Heulen eines männlichen Götzenbildes (und) eines weiblichen Götzenbildes. #hu: bálványhangon, szellemhangon üvöltöz valaki. wana jŏχtəs. #de: Er kam in die Nähe. #hu: Közelebb ment. măttirən χănti χǫ, χănti ne mŏʌəm pŭt iti kawərəʌ. #de: Als ob von dem ostjakischen Mann (und) von der ostjakischen Frau [auf dem Herd] auf- gestelltes Wasser kochen würde. #hu: Hát a sok osztják ember, osztják asszony úgy kavargott ottan, mint fortyogó fazék! ʌapət ŏχəp jălań-iki ʌapət tăχi peʌa ʌaʌ́əsəʌ. #de: Der siebenköpfige jălań-Alte führt Krieg nach sieben Richtungen. #hu: Egy hétfejű Jalanyöreg harcolt hét irányba. kăʌəŋ χăr, ʌantəŋ χăr ar peʌa jŏχan iti ŏwəʌ. #de: Nach den vielen Richtungen des blutigen [Raumes] (und) nahrungsreichen Raumes strömt das Blut. #hu: Mindenfelé folyókban folyt a vér. mɔś-χǫ ŭwtəs: #de: Der mɔś-Mann schrie auf: #hu: A mosz-ember elkiáltotta magát: „ʌapət ŏχəp akem-iki, χănti χǫ, χănti ne ewəʌt mŭj wǫńʌ̥ʌən? #de: „Mein siebenköpfiger Großvater-Alter, was brauchst du von dem ostjakischen Mann (und) der ostjakischen Frau? #hu: – Hétfejű bácsikám, mi kell neked az osztják embertől, az osztják asszonytól? jǫr kănši-ki ʌăŋχaʌən, jŭwa tiw!” #de: Wenn du dich (mit jemandem) in der Kraft messen willst, komm her!" #hu: Ha az erődet akarod próbálni, gyere ide hozzám! mɔś-χǫ aʌti kešeʌ aʌeməs, ʌawʌəsman ʌɔʌ́. #de: Der mɔś-Mann nahm seinen Säbel hervor (und) steht wartend. #hu: A mosz-ember ezzel megragadta kardját, ott várta egy helyben. jălań-iki wŭrsəʌ peŋ`-keʌ ńăreməsʌe, wŭrəs-ikeʌ ăn` mănəʌ. #de: Der jălań-Alte zog den Zaum seines wŭrəs-Tieres an, das wŭrəs-Alte geht nicht weiter. #hu: A Jalany-öreg megrántotta víziszörny hátasa gyeplőjét, de az bizony nem ment tovább. „χŏti jisen? #de: „Was ist dir passiert [wie wurdest du]? #hu: – Mi bajod van? mŭj ma sŏrmem mŏčəsən? #de: Hast du vielleicht meinen Tod vorausgeahnt? #hu: Talán az én halálomat érzed? ar jiŋk, ar mŭw χăjsəmən, jǫr pa wan`səmən. #de: Wir ließen viele Gewässer, viele Länder hinter uns (und) sahen auch (menschliche) Kraft. #hu: Sok vizet, sok földet hagytunk el mi ketten, sokat hadakoztunk. mɔś-χǫ ewəʌt păʌtaməsən? #de: Bist du vielleicht vor dem mɔś-Mann erschrocken? #hu: A mosz-embertől ijedtél meg? păʌti ńŏχi χǫn tăjəʌ?” #de: Du hast keine Ursache, um dich zu fürchten [wann hat er einen furchterregenden Körper?]" #hu: Nincsen abban semmi félelmetes! jălań-iki wŭrsəʌ kŭš par`səʌʌe, par`səʌʌe, śiw kŭr`səʌʌe. #de: Obwohl der jălań-Alte seinem wŭrəs-Tier befahl (vorwärts zu gehen), konnte er es nicht dorthin (lenken). #hu: A Jalany-öreg hiába győzködte-győzködte víziszörny hátasát, az csak nem indult tovább. iʌ-esʌəmtəs, mɔś-χǫ χɔnəŋa šǫšeməs. #de: Er stieg herunter (und) trat zu dem mɔś-Mann. #hu: Leszállt hát, odalépett a mosz-emberhez. ŏχʌi ʌaʌ́, kŭrʌi ʌaʌ́ tiwəs. #de: Ein wütender [kopfloser, beinloser] Kampf entstand. #hu: Fejveszejtő, lábveszejtő küzdelem kezdődött. jălań-iki jǫra jŭwəntijən mɔś-χǫ mŭwəʌ χăś tărəptəʌʌe. #de: Wenn der jălań-Alte die Oberhand gewinnt [in die Kraftgerät], verliert der mɔś-Mann beinahe die [seine] Erde. #hu: Ha a Jalany-öreg került felül, a mosz-ember lába alig érte a földet, mɔś-χǫ jǫra jŭwəntijən ʌapət ŏχəp jălań-iki ʌapət ŏχəʌ saχat mŭwa χăś ʌɔńśəʌe. #de: Wenn der mɔś-Manndie Oberhand gewinnt, steckt er den siebenköpfigen jălań-Alten samt seinen sieben Köpfen beinahe in die Erde (pass.). #hu: ha a mosz-ember került felül, a Jalany-öreget hét fejénél fogva csaknem a földbe döngölte. wantəssəŋən, wantəssəŋən, jălań-iki lŏpijəʌ: #de: Sie rangen und rangen (und) sagt der jălań-Alte wiederholt: #hu: Birkóztak, birkóztak, egyszer csak megszólal a Jalany-öreg: „wŏʌiʌəmən! #de: „Hören wir auf! #hu: – Hagyjuk abba, jǫrʌəmən ij-kemət.” #de: Unsere Kräfte sind gleich." #hu: egyenlő az erőnk! mɔś-χǫ lŏpəʌ: #de: Der mɔś-Mann sagt: #hu: Azt mondja erre a mosz-ember: „ăntǫ! #de: „Nein! #hu: – Azt már nem! ar kăʌi, ar ńŏχi păratsən. #de: Du hast sehr viel Blut und Fleisch verzehrt. #hu: Sok vért, sok húst pusztítottál. tăm jeməŋ mŭw ǫχtijən ʌɔʌ́si măremən χănti χǫ, χănti ne kăʌeʌ aʌ wantəs, sem-jiŋkəʌ aʌ etəs!” #de: Solange ich auf dieser heiligen Erde stehe, sollen der ostjakische Mann und die ostjakische Frau kein Blut sehen, sollen ihre Tränen nicht fließen." #hu: Ameddig én ezen a szent földön állok, az osztják ember, osztják asszony vért ne lásson, könnyet ne hullasson! pa jeʌi-ʌaʌ́əsti narəmsəŋən. #de: Wieder begannen sie weiterzukämpfen. #hu: Ismét nekiveselkedtek. jălań-iki ʌapət ŏχəʌ ʌapət tăχi peʌa seŋ`sajət. #de: Die sieben Köpfe des jălań-Alten wurden von ihm nach sieben Richtungen abgehauen. #hu: A mosz-ember a Jalany-öreg hét fejét hétfelé levágta – jɔšəʌ-kŭrəʌ iśiti aprəŋa wantəsʌət. #de: (Aber) seine Hände (und) Füße kämpfen ebenso flink. #hu: hát a keze-lába éppúgy harcolt tovább, mintha mi sem történt volna! jălań-iki jǫra jŭwəntijən mɔś-χǫ mŭwəʌ χăś tărəptəʌʌe. #de: Als der jălań-Alte zu neuen Kräften kommt [in die Kraft gerät], verliert der mɔś-Mann beinahe die [seine] Erde. #hu: Ha a Jalany-öreg került felül, a mosz-ember lába alig érte a földet. imŏʌtijən jeməŋ mŭw, sŏχəŋ mŭw ńŏχʌəs. #de: Plötzlich setzte sich die heilige [Erde] (und) häutige Erde in Bewegung. #hu: Egyszerre csak megmozdult alattuk a szent föld. mɔś-χǫ χǫʌtaʌən mŏʌχa mŭj jǫr tăjəs, śi kińśa jǫra jis, jălań-iki aʌeməsʌe, ńăʌ jɔšəʌ-kŭrəʌ sa (saχat) mŭwa ewtəssəʌʌe. #de: Der mɔś-Mann, spürend, daß er noch stärker wurde, als er früher war [welche Kraft er früher hatte, kam er noch mehr in die Kraft], hob den jălań-Alten in die Höhe (und) stieß ihn samt seinen vier Füßen und Beinen in die Erde. #hu: A moszember úgy érezte, hogy amilyen erős volt azelőtt, még annál is erősebb lett, felkapta a Jalany-öreget, és kezénél-lábánál fogva beleverte a földbe. rŭwəŋ tŭt tăχəs, jălań-iki śiw wŏśkəsʌe. #de: Er machte [warf] ein flammendes Feuer (und) schleuderte den jălań-Alten hinein. #hu: Lobogó nagy tüzet gyújtott, a Jalany-öreget a tűzbe vetette. χɔjməʌ mɔś-χǫjən ara pŏʌətsa. #de: Seine Asche wurde von ihm auseinandergeblasen. #hu: Hamvait szétfújta – śăʌta tiwəm peʌŋajət, śăʌta tiwəm ńamaʌtət. #de: Daraus [von dort] sind die Mücken und Schnaken entstammt. #hu: abból lettek a szúnyogok, abból lettek a moszkitók. śitʌən χănti χǫ, χănti mir χŏśa šǫšəs. #de: Dann ging er zu dem ostjakischen [Mann (und)] Volk. #hu: Ezután visszatért az osztják nép közé. wǫn pɔrijən, wǫn jirən wersa. #de: Man hat eingroßes Festessen [Speisen- opfer, Blutopfer] gemacht (pass.). #hu: A tiszteletére nagy lakomát csaptak, állatot áldoztak. lǫńi pǫʌən šeʌməŋ ŏχəŋ ŏχəŋ, jǫm-jŭχ sewpi, anši-jŭχ sewpi ewijən ɔmsəʌsa. #de: Man hat ihm ein Mädchen mit weichem, hanfhaarigem šeʌməη-Kopf, mit Ahlbaum- (und) Hagerose-Haarflechte zur Frau gegeben [gesetzt] (pass.). #hu: Finom len-hajfürtű, berkenyefa-hajfonatú, csipkerózsa-hajfonatú lányt adtak mellé menyasszonynak. śi weśəŋ neŋəʌ, χŏrasəŋ neŋəʌ piʌa ăŋkeʌ-aśeʌ χŏśa jŏχi-mănəs. #de: Mit dieser holden Frau, mit dieser schönen Frau ging er zu seiner Mutter (und) seinem Vater. #hu: Szépséges szép menyasszonyával hazament anyjához, apjához. śi śŭńəʌ-χǫʌeʌən in pa śi wǫʌʌət. #de: Sie leben auch jetzt [mit dieser Fülle (und) diesem Reichtum von ihnen leben sie noch jetzt]. #hu: Még most is élnek bőségben, jólétben.